Wydawać, by się mogło, że adaptacja dziecka w szkole, to bułka z masłem. Nie zawsze jednak tak się dzieje. Jak zatem  ułatwić dziecku  start w szkole i sprawić, by to miejsce dobrze mu się kojarzyło?  Adaptacja w szkole to zupełnie inny temat niż adaptacja przedszkolaka. Dziecko w wieku szkolnym staje przed zupełnie innymi zadaniami, które wiążą się z odpowiedzialnością, to kolejny krok w dorosłe życie. Wiąże się z tym wiele wątpliwości, co za tym idzie strach i komplikacje w zaadaptowaniu się w nowej grupie.

Na co zwracać uwagę?

Najważniejsze w adaptacji jest to, aby zwrócić uwagę na to jakie obawy czuja nasze pociechy. Luźna szczera rozmowa, to dobry początek.  Szkoła to nie tylko miejsce zdobywania wiedzy, ale też umiejętności społecznych. Dzieci nawiązują relację, uczą się radzenia sobie z sytuacjami stresowymi, jak również stają w obliczu konfliktów i konieczności ich rozwiązywania. Zanim na dobre odnajdą się w nowym otoczeniu i zbudują więzi z pozostałymi uczniami i nauczycielami, większość z nich spotkają trudności adaptacyjne. Dlatego warto zwrócić uwagę na to, na jakim stopniu przygotowania emocjonalnego jest nasze dziecko i jak wzmocnić jego słabe strony.

Szkolne doświadczenia rodzica mogą również mieć wpływ na to, czego będziemy się obawiać w kontekście początkowych dni dziecka w placówce. 

Warto nazwać dla siebie to, czego dotyczą obawy. Wszystkie niepokojące myśli i emocje, które im towarzyszą można
zapisać na kartce i wrócić do nich za jakiś czas. Często samo określenie, nazwanie tego jest pierwszym krokiem w radzeniu sobie z napięciem.

Z drugiej strony zatrzymanie się nad własnymi emocjami, które pojawią się w rodzicu, ale też powrót do własnych doświadczeń, może stanowić wspierającą bazę do rozmów o radzeniu sobie z trudnościami. Dzieci bardzo często lubią słuchać opowieści rodziców. Takie rozmowy pomagają budować relację, stanowią dla dziecka ważny element normalizacji np. niepokojów, budują poczucie „nie tylko ja tak mam”.

Pamiętam np. taką sytuację, kiedy mój syn wsiadł do samochodu pod szkołą. Widziałam, że jest zły, że wydarzyło się coś trudnego. Zapytałam, nie chciał rozmawiać. Powiedziałam wtedy, czy chce żebym opowiedziała mu o tym, jak kiedyś, jako mała dziewczynka miałam taką trudność… Kiwnął głową trochę od niechcenia, ale widziałam, że był zainteresowany. Opowiedziałam mu o tym, jak trudno było mi zapytać panią o możliwość wyjścia do WC. Długo przeczekiwałam i było mi ciężko, bo bardzo chciało mi się skorzystać z toalety. W pewnym momencie poczułam, że nie wytrzymam ani chwili dłużej i wybiegłam z klasy. Pani była bardzo zaskoczona i pobiegła za mną. Kiedy zobaczyła, że wbiegam do toalety, zawróciła do klasy. Bałam się potem wrócić do sali. Kiedy jednak wróciłam, wychowawczyni/nauczycielka spokojnym tonem z uśmiechem powiedziała, że następnym razem, gdy poczuję potrzebę skorzystania z toalety, mam jej dać znać gestem, na który się umówimy…

Kiedy mój syn wysłuchał mojej opowieści, widziałam, że poczuł się nieco lepiej. Uśmiechnął się do mnie i powiedział: „Chyba opowiem Ci w domu, co się u mnie wydarzyło”. Bazowanie na własnych doświadczeniach, zwłaszcza jeśli miały pomyślne zakończenie, może być bardzo wspierające dla dziecka, pomaga też budować relację opartą o zaufanie.

Nasze doświadczenia mogą również mieć wpływ na to, czego będziemy się obawiać w kontekście początkowych dni dziecka w placówce. Warto nazwać dla siebie to, czego dotyczą obawy. Wszystkie niepokojące myśli i emocje, które im towarzyszą można zapisać na kartce i wrócić do nich za jakiś czas. Często samo określenie, nazwanie tego jest pierwszym krokiem w radzeniu sobie z napięciem.

Z drugiej strony zatrzymanie się nad własnymi emocjami, które pojawią się w rodzicu, ale też powrót do własnych doświadczeń, może stanowić wspierającą bazę do rozmów o radzeniu sobie z trudnościami. Dzieci bardzo często lubią słuchać opowieści rodziców. Takie rozmowy pomagają budować relację, stanowią dla dziecka ważny element normalizacji np. niepokojów, budują poczucie „nie tylko ja tak mam”.

Przekaz, z którym dzieci rozpoczynają szkołę

„No, teraz skończyła się zabawa i zaczyna się szkoła”. Wiele dzieci kończąc przygodę z przedszkolem, słyszy takie komunikaty. Często jeszcze nie wiedzą nic o tym, jak funkcjonuje szkoła, na czym polegają lekcje i przerwy oraz jak toczy się życie szkoły i klasy. Jednak jeszcze przed rozpoczęciem szkolnej przygody słyszą, że w szkole nie spotka ich nic dobrego. Co więc mówić zamiast tego? Jak wobec tego rozmawiać o szkole z dzieckiem? 

Warto opowiedzieć dziecku, jak będzie wyglądało funkcjonowanie w klasie. Pokazać dziecku, że od tej pory pojawi się inna organizacja czasu i konieczność realizowania innych obowiązków, ale to nie musi być przykrym obowiązkiem. Warto wspólnie razem z dzieckiem zastanowić się, co wie o szkole. 

Często niepokój, który się pojawia nie tylko u dzieci, ale również u dorosłych, jest związany z tym, że nie znamy miejsca, ludzi i nie wiemy co nas czeka. Dlatego przed rozpoczęciem nauki warto porozmawiać o szkolnej rutynie, bez straszenia „zabawa się już skończyła”. Jeśli jest taka możliwość, pomocne może być obejrzenie zdjęć szkoły i klasy, do której dziecko będzie chodzić. Czasem można również wybrać się do placówki – po to, żeby dziecko miało okazję również oswoić się z miejscem.

Ile trwa okres adaptacji, pamiętajmy że wszyscy potrzebujemy czasu…

Mówi się, że średni okres czasu adaptacji dzieci trwa około 6 tygodni. Jednak miejmy na uwadze, że wpływa na to wiele czynników. Zaczyna się wrzesień dzieci Ida do szkoły, nowe osoby, a wraz z nimi nowe kultury bakterii, nie trudno o przedszkolny katarek. Dziecko ląduje w domu, a tam się nie adaptuje. Każde dziecko w różnym stopniu ma rozwiniętą inteligencję emocjonalną, każde radzi sobie z emocjami we własnym zakresie. Radzimy nie zakreślać dni w kalendarzu, jednak mieć rękę na pulsie, jeżeli czas adaptacji się przeciąga, zatrzymaj się na chwile. Przeanalizuj, co się dzieje, poprośmy o pomoc wychowawcę.

Trudności adaptacyjne w szkole

Jakie są zatem trudności adaptacyjne w szkole i z czego wynikają. Taka analiza powinna być poprzedzona wnikliwym poznaniem młodego człowieka. Obserwujemy dziecko pod względem jego przystosowania osobowego, cech charakteru czy dotychczasowych doświadczeń maj, to wszystko ma wpływ na trudności adaptacyjne. Brak pewności siebie, nieśmiałość, łagodne usposobienie, ekstrawertyzm, umiejętność radzenia sobie ze stresem, umiejętność pracy w grupie, poczucie bezpieczeństwa. Te wszystkie obszary w momencie zrównoważenia wpłyną pozytywnie na akceptacje.

Czynniki zewnętrzne

Istnieją też pewne czynniki zewnętrzne, które utrudniają wejście w nowe środowisko i funkcjonowanie w nim:

• zbyt duża liczba osób w szkole i w klasie, a co za tym idzie wysoki poziom hałasu,

• różnica wieku między uczniami,

• wymagający nauczyciel,

• koledzy, którzy odrzucają dziecko, prześladują je,

• demotywujący system nagród i kar,

• zbyt duża ilość reguł do przestrzegania.

•  

Szkoła to miejsce w którym jest więcej reguł i odpowiedzialności, to etap nie do przeskoczenia dla dziecka które nigdy się z tym nie spotkało. Dlatego ważne jest zadbanie o jego emocje, wspieranie i ustalenie zasad oraz dbanie o relacje. Pamiętajmy aby mieć na uwadze te wszystkie czynniki.

Pamiętajmy o kontakcie z wychowawcą, on pewnie jedną z ważniejszych ról w procesie rozwoju dziecka. Ważne jest aby mieć stały kontakt znać swoje potrzeby nawzajem i wspólnie uczestniczyć w drodze do usamodzielnienia młodego człowieka. Bo przecież każdy z nas ma na celu wspólne dobro.

Materiał zaczerpnięty z:

Dziecisawazne.pl